MEISSEN Bước Thăng Trầm Của Gốm Sứ

Hàng ngàn năm trước, người Trung Quốc đã được biết đến là bậc thầy của nghề gốm sứ, tuy nhiên, ở châu Âu, phải đến năm 1708, khi một nhà giả kim khám phá ra được một hợp chất đặc biệt, đất sét cao lanh, thì người ta mới dần biết được nghề truyền thống này.

ào đầu thế kỉ 18, Böttger, một nhà giả kim, tuyên bố rằng mình có thể chế tạo ra vàng từ những chất liệu rẻ tiền. Sau khi Augustus II – đại cử tri xứ Saxony và sau này là vua của Ba Lan nghe được tin đó, ngài liền triệu tập Böttger và yêu cầu ông phải điều chế vàng cho riêng mình. Tuy nhiên nhiều năm trôi qua, bất chấp nỗ lực, thành công vẫn không đến với Böttger. Cùng lúc đó, nhà giả kim gặp được Ehrenfried Walther von Tschirnhaus, một khoa học gia đã từng tạo ra thủy tinh, và đang ấp ủ tham vọng sáng chế chất liệu sứ. Tschirnhaus đã truyền lại bí quyết cho Böttger.

Chỉ trong một thời gian ngắn Böttger đã hợp tác với một vài nghệ nhân tài năng người Hà Lan có kinh nghiệm trong kỹ thuật sơn, và nung để phát triển chất liệu cao lanh – chất liệu được sánh ngang với vàng ở châu Âu vào thời kì đó. Vào năm 1709, vua Augustus II quyết định thành lập một xưởng sản xuất cho Böttger ngay tại cung điện Albrechtsburg, một năm sau đó – 1710 – Meissen ra đời.

Những sản phẩm đầu tiên của Meissen được làm từ gốm đỏ và được trang trí bằng một vài nét chạm khắc lấy cảm hứng theo trường phái Baroque và hình tượng Trung Quốc. Đến năm 1713, thương hiệu này mới có những sáng tạo gốm sứ với thiết kế đặc trưng. Sản phẩm đầu tiên của họ là bộ ấm trà và vài bức tượng nhỏ. Thành phẩm từ Meissen luôn đạt được chất lượng cao, tuy nhiên có một vấn đề nan giải mà Böttger gặp phải, đó chính là kỹ thuật sơn và tráng men.

Sau khi Böttger qua đời, Höroldt tiếp quản công xưởng, ông cũng là người có công sáng tạo ra kỹ thuật tráng men nhiều lớp với dòng chữ Meissen xanh mờ đặc trưng của thương hiệu. Đến 1732, thương hiệu này đã có những bước tiến to lớn, vào thời gian đó, Meissen đã có 92 người nghệ nhân luôn túc trực tại công xưởng, và hai nghệ nhân kì cựu có thể kể đến là J.G. Kirchner và J.J. Kändler.

Vào năm 1720, J.G. Höroldt đảm nhiệm vai trò giám đốc và giới thiệu một màu sắc vô cùng tươi sáng tạo nên sự độc đáo của Meissen, màu xanh đặc trưng này đã tồn tại hơn ba thế kỉ được lấy cảm hứng từ những chiếc tô được sản xuất ở Trung Quốc từ thời vua Khang Hy. Sau khi trở nên phổ biến, họa tiết này bị hàng chục công ty khác sao chép, trong đó có các công ty đối thủ của Meissen, sự việc ngày càng trở nên trầm trọng đến mức năm 1962, tòa án tối cao nước Đức phải ra sắc lệnh bảo hộ cho thương hiệu Meissen Zwiebelmuster.

Vào năm 1733, Kändler – nghệ nhân điêu khắc chính – đã chỉ đạo quy trình chế tác ra những bức tượng nhỏ từ chất liệu hoàn toàn mới, sáng tạo này chính là thứ làm nên danh tiếng và giá trị cho Meissen sau này. Bên cạnh đó, Meissen cũng nổi tiếng với bộ sưu tập dụng cụ bàn ăn Court Dragon và Red Dragon với những đường chạm khắc rồng Trung Quốc và các chi tiết uốn lượn mềm mại. Một vài chi tiết nổi tiếng vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay, có thể kể đến như họa tiết hoa hồng tím hay lá nho độc đáo. Bộ sưu tập những động vật nhỏ màu trắng trở thành một điểm nhấn độc đáo mang phong cách châu Âu.

Với thành công của mình, hàng giả theo thương hiệu này bắt đầu xâm chiếm thị trường, và đe dọa đến hoạt động kinh doanh của Meissen. Đó là lý do đội ngũ lãnh đạo quyết định phải sáng tạo nên một biểu tượng đặc trưng để tránh việc bị làm hàng nhái. Từ năm 1756 – 1773, Meissen gắn liền tên tuổi với hình ảnh hai thanh kiếm bắt chéo, và một dấu chấm nằm giữa hai thanh kiếm đó, đây cũng được coi là thời kì chuyển giao khi thương hiệu này bước sang một phong cách thiết kế mới, phong cách Tân Cổ điển.

Thương hiệu gốm sứ Meissen đến nay vẫn giữ công thức bí mật riêng. Rất ít nghệ nhân biết được cách làm sứ, hoặc họ chỉ biết được một phần công đoạn. Đó là lý do vào những năm đầu tiên hình thành, Meissen là một thương hiệu phân phối sứ độc quyền ở châu Âu. Đồ sứ của thương hiệu này được làm bằng tay và hoàn toàn được vẽ thủ công bởi các chuyên gia, họ là những người được đào tạo hàng năm trời tại nhà máy ở miền Đông nước Đức.

Các nghệ sĩ làm việc tại Meissen đều là người địa phương. Sau hơn 3 năm học nghề họ mới được tuyển dụng và mỗi người chỉ chuyên vẽ một motif nhất định, như hoa, chim và các họa tiết phương Đông. Hiện nay, một số ít thương hiệu đồng hồ lâu đời muốn nâng giá trị nghệ thuật của chiếc đồng hồ đã hợp tác với Meissen để cho ra đời những phiên bản đồng hồ giới hạn sử dụng nghệ thuật trang trí đồ gốm gia truyền, một trong số đó có thể kể đến như Glashütte Original.

Sở hữu bộ sưu tập món đồ sứ giá trị là vậy, tuy nhiên, Meissen vẫn phải trải qua biết bao thăng trầm trong việc kinh doanh. Vào những ngày đầu thành lập, công xưởng Meissen thuộc về Vua xứ Saxony. Sau thế chiến thứ 2, phần lớn các thiết bị của công xưởng được chuyển đến Liên bang Xô Viết.

Tuy nhiên, vào năm 1946, các công cụ truyền thống cũng như lò nung của những người nghệ nhân không thể tháo dỡ, chính vì vậy, Meissen trở thành công ty cổ phần Xô Viết có trụ sở tại Đức. Sau khi nước Cộng hòa Đức thành lập, công ty lại được bàn giao cho chủ sở hữu người Đức vào năm 1950. Sau khi nước Đức thống nhất vào năm 1990, công ty lại trở về Saxony.

Sự quý hiếm và đắt đỏ khiến đối tượng khách hàng của Meissen vô cùng hạn chế, chỉ tầng lớp thượng lưu mới đủ khả năng sở hữu; họ đến từ khắp mọi nơi trên thế giới như Nga, Pháp, Anh, các nước ở châu Âu. Qua bao thăng trầm, đến nay, Meissen đang sở hữu những vật phẩm lâu đời được trưng bày tại một số viện bảo tàng danh tiếng trên thế giới.

Bên cạnh đó, mỗi năm, Meissen lại giới thiệu một bộ sưu tập mới và luôn trở thành tâm điểm chờ đón của những nhà sưu tầm cổ vật. Năm nay cũng vậy, bốn bộ sưu tập dụng cụ bàn ăn vừa ra mắt dường như cũng là câu chuyện về đam mê và tài năng mà người nghệ nhân lâu năm của Meissen muốn truyền tải.

ROYAL BLOSSOM

Vào năm 1936, vua Augustus đệ Tam đã dành tặng cho tình yêu của đời mình – công nương Maria Josepha – một đóa hoa tuyết tinh khôi bằng sứ, nó đại diện cho nét kiều diễm và tươi trẻ của nàng. Ý nghĩa đặc biệt món vật phẩm đã được truyền tải thông qua bộ sưu tập Royal Blossom, sự kết hợp hài hòa giữa các họa tiết hoa mềm mại trên nền sứ trắng thanh lịch chính là minh chứng cho tay nghề thủ công điêu luyện lâu đời của Meissen.

NOBLE BLUE

Có thể nói, đây là bộ sưu tập truyền tải trọn vẹn nét đẹp thanh lịch, tao nhã đặc trưng của Meissen. Sử dụng cảm quan thẩm mỹ truyền thống, người nghệ nhân kết hợp sắc xanh đặc biệt xen kẽ các họa tiết mạ vàng tinh tế, chính điều này tạo nên sức hút khó cưỡng và sự sang trọng cho các vật dụng trong bộ sưu tập Noble Blue.

STRIPES

Họa tiết sọc – Stripes đã có từ rất lâu, nhưng phải mất đến 200 năm thì họa tiết này mới tìm được chỗ đứng trên bộ sưu tập dụng cụ bàn ăn sang trọng của Meissen. Nét thanh lịch của chủ nghĩa cổ điển những năm đầu thế kỉ 19 được truyền tải thông qua sự kết hợp màu sắc vô cùng sáng tạo, đan xen giữa gam màu sáng là các đường kẻ vàng ánh kim, đây chính là điểm then chốt tạo nên sự lộng lẫy cho bộ sưu tập này.

SWORDS

Hình tượng hai thanh kiếm bắt chéo đã gắn liền với lịch sử phát triển của Meissen trong suốt hơn ba thế kỉ qua. Họa tiết này đã tái xuất một cách ngoạn mục, mang một dáng vẻ thanh tao, mềm mại và hiệu ứng vô cùng đẹp mắt trên bộ sưu tập Swords.