DE GOURNAY
Những Bức Tường Biết Nói

Hãy nhắm mắt lại và tưởng tượng một bức tường kết đầy hoa, xa xa là những nét vẽ phác họa bằng tay những chú chim đang líu lo chuyền cành, bên dưới kia là những chú sao biển mệt nhoài trên cát hay những con sò lấp lánh dưới ánh nắng mặt trời phản chiếu màu nước ngọc lam xanh.

N

ếu yêu thích nét lãng mạn của các loài hoa, còn gì bằng khi đắm mình giữa ngàn hoa sakura tuyệt sắc hay mộng mơ trong khu rừng tre xào xạc,… tất cả những bức tường làm cho chúng ta cảm thấy an bình và nói hộ những gì lòng ta muốn hướng đến. Ai khác có thể làm cho những bức tường vô tri kia có thể trò chuyện cùng chúng ta ngoài de Gournay, chuyên gia về giấy dán tường nghệ thuật của Anh, nhà thiết kế nội thất đỉnh cao mà bất kỳ ngôi biệt thự xa hoa hay những khách sạn lộng lẫy nhất đều ao ước.

Thật đáng ngạc nhiên khi de Gournay chỉ được thành lập từ năm 1984 bởi một kế toán trẻ tuổi muốn khôi phục những tấm giấy dán tường cũ trong căn nhà của gia đình, nó đã tạo nên và thống trị một phân khúc riêng trong thị trường trang trí cao cấp với những ý tưởng lạc vào thế giới đồ nội thất và đồ bát đĩa – bằng cách làm ngược lại và phá tung thông lệ. Ngay cả ngày nay, trong một thế giới dường như đang đề cao khái niệm kinh doanh phản trực giác, thì de Gournay vẫn xoay xở được để gây sốc trong thiết kế và liên tục đổi mới.

Gwendolyn Rayner – Giám đốc của de Gournay ở New York nổi bật với bộ móng màu xanh dương thời thượng, cô đang chỉ đạo cả một đội quân hùng hổ. Với mái tóc vàng, Gwen cho người ta cảm giác cô có thể cùng lúc lên đạn cho khẩu súng của mình bằng tay này và cài hoa tai kim cương bằng tay kia. Dù rõ ràng là cô đang trải qua một tuần làm việc căng thẳng, nhưng sự nhiệt tình của cô đối với chủ đề công việc đã vượt lên tất cả. Khi nói về những kỹ thuật tài tình và những sự tham chiếu lịch sử, cô chứng minh bằng những cuộn giấy trong tủ với nhịp độ và niềm hân hoan ngày càng tăng dần theo âm điệu đầy xúc động trong mỗi câu nói của cô.

Gwen cho biết thêm de Gournay là một trong những doanh nghiệp đầu tiên ở phương Tây đưa nhu cầu sản xuất tới Trung Quốc vào những năm 1980. Nhưng không như những thương hiệu khác, hãng không làm thế vì giá nhân công rẻ ở Trung Quốc mà trái lại, vì vốn kiến thức thủ công mỹ nghệ vô giá của họ cho nghệ thuật trang trí nhà cửa theo phong cách thuần khiết Á Đông. De Gournay muốn làm việc với những cộng đồng cuối cùng đang gìn giữ truyền thống sản xuất giấy dán tường của Trung Quốc, ở những ngôi làng thuộc tỉnh Quảng Đông vốn nổi tiếng về nghề truyền thống hàng trăm năm tuổi này.

Ngày nay, dòng chữ “Made in China” có ý nghĩa đối lập hoàn toàn với điều mà Claud Cecil Gurney định hướng và suy tưởng vào năm 1984, khi sau hàng tháng trời thuyết phục các nhà chức trách hoài nghi (thậm chí đưa họ đến Anh để thăm nhà ông), ông đã có cơ hội khó khăn được tiếp cận thị trường châu Á và mang về một kho báu kiến thức và kỹ năng cổ cho ngành sản xuất giấy dán tường khi ông thành lập de Gournay.

Quả là một sự trớ trêu không nhỏ khi những người khao khát xa xỉ phẩm Trung Quốc bây giờ mong de Gournay mang đến một phần di sản Pháp hoặc Anh khi họ đặt chân vào showroom của hãng ở Thượng Hải. Khi nghe nói các sản phẩm của de Gournay đều được sản xuất thủ công ở Trung Quốc, dường như họ phải đương đầu với hai cú sốc văn hóa để vượt qua thói sính ngoại coi châu Âu là trung tâm, và thay vào đó là niềm kiêu hãnh về nguồn cội của mình.

“Anh thích màu gì?”, Gwen hỏi khách hàng bằng giọng điệu quyết liệt theo kiểu một ảo thuật gia đang ra mệnh lệnh cho khán giả. Từ “màu đen” bật lên trong óc bạn. Nhưng trước khi bạn lấy được can đảm để nói ra điều đó, bởi bạn đang bị choáng ngợp trước những sắc màu sống động nhất, thì cô ấy giở ra bản thiết kế có hình cây phong lan được khắc họa trên nền đen gần như phát sáng và sâu thẳm nhất mà bạn từng thấy. Và bạn sẽ bật cười trong kinh ngạc.

“Màu đen phải không? Tôi nghĩ thế”, cô nói không giấu được sự thỏa mãn khi đã chiếm hữu tâm trí của bạn.

Và chốt lại, điểm cốt lõi trong dịch vụ của de Gournay chính là kết nối khách hàng không chỉ với môi trường xung quanh họ thông qua những tấm giấy dán tường mà còn với trí tuệ của chính họ, với bản năng và sự nhạy cảm để biến mối liên kết với môi trường thành một mối liên kết cá nhân và ý nghĩa. De Gournay làm điều đó thông qua quy trình làm giấy dán tường – bắt đầu từ một câu hỏi rất đáng sợ: Bạn thích màu gì? Họ không muốn nhận về cả triệu sự lựa chọn mà muốn tìm ra sự lựa chọn tốt nhất. Giống như khi bạn chọn hình xăm cho cơ thể mình, những vị khách làm việc với Gwen để tạo nên một tấm phông de Gournay cho ngôi nhà hoặc công ty đôi lúc phải trải qua những phút giây vô cùng căng thẳng để tìm ra một ý tưởng duy nhất tóm gọn bản sắc, và có nhiều khả năng sẽ theo họ đến suốt cuộc đời.

“Đôi lúc, khi tôi phải lùng sục kho lưu trữ, trong tôi bỗng rộn lên một chút lo lắng khi bắt gặp vài cái tên”, cô nói khi nhớ lại những vị khách hoặc dự án đặc biệt căng thẳng. De Gournay xem công việc của mình là một điều rất riêng tư. Trên thực tế, hãng thường từ chối các dự án quá lớn. Một khách sạn hạng sang muốn de Gournay dán giấy cho cả 500 phòng trên các bức tường của họ. “Chúng tôi không làm như thế”, Gwen trả lời trong sự thất vọng với vị khách hàng tiềm năng, trong khi đó sẽ là một tin tốt lành cho bất kỳ thương hiệu nào khác.

Nhưng de Gournay không như bất kỳ công ty nào khác, họ lập dị không chỉ trong điều họ làm mà còn trong cả cách họ làm. “Chúng tôi muốn làm lần lượt từng phòng”. Một vị khách quen muốn một thứ đơn giản, tối giản: giấy kẻ sọc. Gwen mỉm cười nhã nhặn nhưng với hàng lông mày nhướng cao. Tôi đã bảo anh ấy: “Anh đang ở de Gournay và anh muốn giấy kẻ sọc ư?”, và khi đó cô đã lịch sự giới thiệu cho người đàn ông một số công ty sản xuất giấy dán tường chất lượng cao khác sẽ sẵn lòng cung cấp giấy kẻ sọc với giá mềm hơn.

Như đã nói, de Gournay hiện đang phụ trách một yếu tố cốt lõi trong việc tái xây dựng thương hiệu của Tiffany & Co. Hãng trang sức khổng lồ này đã thuê công ty kiến trúc A. M. Stern và de Gournay phối hợp tạo ra các mảng giấy dán tường cho tất cả các cửa hiệu của Tiffany trên toàn thế giới, bao gồm các boutique ở sân bay. Thiết kế dựa trên bản vẽ trong kho lưu trữ về những ô cửa sổ kính màu, de Gournay còn diễn giải những chi tiết kinh điển và theo phong cách Trung Quốc được ưa thích để đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn về những sản phẩm in vintage tiêu biểu. Ví dụ, trong mùa này, hãng tạo ra một phiên bản giấy dán tường hình công trống nổi tiếng cho phòng ăn của ngài Pierre Bergé, nhà sáng lập của Yves Saint Laurent, ở Paris.

Nếu tìm hiểu lịch sử của giấy dán tường, bạn sẽ thấy nhiều tình tiết xoay quanh châu Âu đến mức khó chịu. Giấy dán tường, điều này được nhắc đi nhắc lại trong phần lớn sách và các trang wikipedia, ra đời ở châu Âu vào thế kỷ 17 và là tấm trang trí của người nghèo. Điều đó nói lên rằng có một sự phân biệt, nếu không phải là một điểm mù rõ ràng, trong câu chuyện của phương Tây về nghề thủ công này. Các thế lực thống trị về kinh tế ở châu Âu đã ngược đãi, chiếm đoạt và làm loãng những nền văn hóa mà họ chiếm cứ và giấy dán tường cũng không ngoại lệ.

Tuy nhiên, điều thú vị nằm ở chỗ thực ra giấy dán tường ra đời ở Trung Quốc trước tiên. Hình thành trong sự trỗi dậy mạnh mẽ của cải tiến và nghệ thuật, giấy dán tường Trung Quốc có mặt từ thế kỷ thứ 14, đại diện cho không chỉ sự tài năng của những người tạo ra nó và những nghệ nhân làm công việc có liên quan, mà còn của cả nền văn hóa đã dẫn lối cho những tiến bộ này. Người Trung Quốc dùng nghệ thuật như một phương tiện khoa học, tâm linh và triết lý. Họ ghi lại thế giới xung quanh chính xác như cách các nhà tự nhiên học nghiên cứu động thực vật từ các chòi quan sát ở nơi hoang dã. Giấy dán tường tựa như cuốn bách khoa toàn thư trên tường, một dạng nhà hát IMAX trình chiếu môi trường địa phương trong nhà họ.

Người Trung Quốc tin vào sự cộng hưởng tinh thần, khả năng của các nghệ sĩ, thông qua sự tập trung cao độ và niềm đam mê đối với chủ đề, trong việc truyền sức mạnh tinh thần cố hữu vào tác phẩm của họ. Nhờ đó, không gian được biến đổi qua những tấm giấy thành hiện thân cho thế giới linh thiêng.

Và cuối cùng, chủ đề trong giấy dán tường là lời bình luận về những ưu điểm của một xã hội hưng thịnh, bình yên và lành mạnh. Chúng phô bày mọi thứ từ hình ảnh động thực vật hoang dã sinh sôi (chim thường đi theo cặp để thể hiện tình yêu và sự sinh sản), tới những hoạt cảnh có nhân vật bận rộn làm những nghề thủ công cơ bản, như làm gốm, để mang đến sự nể trọng và niềm vui cho con người. Nhờ đó, những bức tường trở thành bức chân dung tự họa giàu cảm hứng về những khía cạnh tốt đẹp nhất của xã hội.

Thế nhưng, đến khi giấy dán tường Trung Quốc lan sang phương Tây, chúng chỉ là một mặt hàng nhập khẩu cao cấp đơn thuần khác để chống lạnh và mang đến một lối trang trí tường kiểu mới, mô phỏng những hình ảnh tiêu biểu của nền văn hóa Trung Hoa mà người châu Âu ngưỡng mộ.

Ngày nay, người châu Âu đã để mất chủ định, ý nghĩa và sức mạnh của giấy dán tường. Mối liên kết giữa thế giới trong nhà và ngoài trời, chính trị và môi trường không còn nữa. De Gournay đang dần thay đổi điều đó. Bằng cách trở lại với những nghệ nhân ở Trung Quốc không chỉ vì sản phẩm mà còn vì quy trình, ít nhất hãng đã hiểu được, và có khi còn muốn khôi phục, sức mạnh của dạng nghệ thuật này. Trong một kỷ nguyên mà mọi thứ được xem là “phông” – nơi thế giới chỉ là lớp nền cho tình yêu bản thân, còn vật chất là đạo cụ cho lối sống tham lam vô độ của chúng ta – de Gournay thực sự gây sốc mạnh cho các giác quan, và đẩy thế giới quanh ta vào vị trí trung tâm.

Hiệu ứng này đạt được qua quá trình xếp lớp. Bản thân tờ giấy là nhiều lớp vật liệu khác nhau: giấy hoặc lụa là bề mặt sơn vẽ được, vải muslin là lớp nền ở giữa, và cuối cùng là lớp lót vải bạt. Hình vẽ cũng là nhiều lớp màu nước trong suốt – các sắc màu mờ đục không được sử dụng trong giấy dán tường Trung Quốc. Và cuối cùng là những nét mực mảnh, ở một số chỗ được lặp lại sát nhau để tạo nên hiệu ứng đậm nhạt mà không thô thiển. Sự xếp chồng nhiều lớp mang lại hai điều: chiều sâu và sự cộng hưởng. Chiều sâu được tạo nên thông qua độ đậm nhạt. Còn sự cộng hưởng đạt được thông qua sự tương tác giữa các màu có tính bổ trợ, chúng tác động tới nhau, khiến hình ảnh trở nên sống động trong sự mô phỏng gần nhất và tự nhiên nhất với thực tế.

Giấy dán tường de Gournay thuyết phục những con người không quen giao hòa với môi trường như chúng ta làm điều đó. Ta trở thành một phần của bố cục, và một khi ta chấp nhận rằng mình và môi trường phải chia sẻ một mặt phẳng hình ảnh, ta sẽ dần yêu thích sự sóng đôi đó – và cuối cùng, ta sẽ “nghiện” nó, vì ta xem nó là một nhu cầu cơ bản: sự hòa hợp.

Bạn sẽ bị mê hoặc và níu giữ. Các lớp trong chiếc lông chim hoan hỉ cùng bạn về chủ đề tình yêu. Một phần vỏ cây đang tróc ra cong cong như muốn nhắc bạn xem lại tiếng Tây Ban Nha của mình và đi về phía Nam mùa hè này. Màu be điểm vàng bảo bạn bình tĩnh: mọi thứ sẽ ổn, chỉ cần bạn không đầu hàng trước những điều gây xao lãng. Cách Gwen lôi kéo bạn bằng niềm đam mê của cô ấy chính là minh chứng trực tiếp cho cách giấy dán tường de Gournay thu hút người nhìn.

Chúng dạy ta phương pháp tiếp cận thế giới. Sự tỉ mỉ, chi tiết. Sự mong manh, yếu đuối. Sự tập trung để trấn tĩnh và giải phóng trí tưởng tượng. Chúng làm điều đó nhờ những kết quả đầy bản năng, chân thực, cần mẫn và thật – thông qua sự thuyết phục nhẹ nhàng về tay nghề thủ công khéo léo, điều mà bất cứ ai cũng có thể nhận ra, và vẻ đẹp cơ bản của tự nhiên mà mọi sinh vật trên Trái đất đều có mối liên kết bẩm sinh. Những tấm giấy này không chỉ khiến chúng ta cảm thấy thoải mái, ấm áp, hạnh phúc hay thấy mình thực sự đang sống. Chúng khiến chúng ta cảm nhận về thế giới nhân sinh quan đang hiện hữu xung quanh ta và trong mỗi chúng ta.