MURANO CRYSTAL
Trăm Năm Huyền Thoại Thủy Tinh Nước Ý

Thủy tinh Murano, một biểu tượng độc đáo của nghệ thuật và văn hóa, không chỉ được ca ngợi vì vẻ đẹp trong suốt huyền ảo mà còn bởi nó chứa đựng bề dày lịch sử của nước Ý phồn hoa. Từ những bí mật ẩn giấu trong các xưởng thủy tinh cổ kính, bao thăng trầm chính trị đầy biến động cho tới sự phát triển rực rỡ qua các thế kỷ, thủy tinh Murano vẫn là một huyền thoại trong thế giới thủ công và là niềm kiêu hãnh tột cùng khi nhắc đến những đỉnh cao nghệ thuật của đất nước hình chiếc ủng.

KHI HUYỀN THOẠI BẮT ĐẦU

C

âu chuyện về thủy tinh Murano bắt đầu vào khoảng năm 452 CN, khi người dân từ Altino di tản tới các hòn đảo trong đầm phá Venetian sau khi Altino bị Attila xâm lược. Cùng nhau, họ định cư tại các hòn đảo như Torcello, nơi các dấu tích về hoạt động sản xuất thủy tinh đã được phát hiện ra. Đến thế kỷ thứ 8, sản xuất thủy tinh đã nhanh chóng trở thành một ngành nghề phổ biến ở Venice, đóng vai trò trung tâm thương mại quan trọng giữa Đế chế Byzantine và phương Đông.

Điều đáng chú ý là vùng Venetian không có sẵn các tài nguyên tự nhiên cần thiết để sản xuất thủy tinh như cát hay soda; mọi thành phần đều phải được vận chuyển từ đất liền. Điều này tạo nên một thách thức lớn nhưng đồng thời cũng là một câu chuyện thành công đáng ngưỡng mộ khi nghệ nhân Venice đã vượt qua khó khăn về mặt địa lý này để phát triển cho riêng mình một nghề thủ công độc đáo.

Nhận thức được tầm quan trọng của ngành công nghiệp thủy tinh đối với nền kinh tế Venice, vào cuối thế kỷ 13, chính quyền đã thành lập Hiệp hội Nghệ nhân Thủy Tinh nhằm bảo vệ bí mật trong ngành. Năm 1271, một đạo luật đã được ban hành cấm nhập khẩu thủy tinh và thợ thủy tinh nước ngoài. Năm 1291, Doge quyết định di chuyển tất cả các lò nung ra khỏi Venice nhằm bảo vệ những bí mật chế tác, đánh dấu bước ngoặt khi cư dân tại đây đã xem thủy tinh Murano như một loại hình nghệ thuật đặc biệt.

Sự cô lập về địa lý đã giúp Murano hình thành một môi trường khép kín lý tưởng cho nghề thổi thủy tinh thăng hoa. Được xem là một bước ngoặt, vào thế kỷ 16, Angelo Barovier phát minh ra phương pháp sản xuất thủy tinh trong suốt, đưa Murano trở thành nhà cung cấp gương lớn nhất châu Âu. Các công thức sản xuất thủy tinh, cùng với bí quyết tạo màu sắc đã được lưu giữ qua các thế hệ nghệ nhân qua những cuốn sổ chi chít nét chữ viết tay.

Murano đã nhanh chóng nổi tiếng với các sản phẩm như gương, bình và đèn chùm, nhờ vào vị trí trung tâm của Venice trong thương mại ở Biển Adriatic và Địa Trung Hải. Điều này đã mở ra một thị trường bao la cho thủy tinh Murano và khuyến khích sản xuất các sản phẩm thủy tinh có giá trị nghệ thuật cao. Nghề thổi thủy tinh, một công việc yêu cầu nhiều năm rèn luyện, đã mang lại địa vị xã hội cho những nghệ nhân làm nghề, mở ra cho họ đặc quyền kết hôn với con gái của gia đình quyền quý Venetian.

THỜI KỲ HOÀNG KIM CỦA THỦY TINH MURANO

Lịch sử của thủy tinh Murano có hai thời kỳ hoàng kim nổi bật. Thế kỷ 15 và 16 được coi là giai đoạn phát triển rực rỡ nhất, khi nghệ thuật thủy tinh Murano được công nhận trên toàn châu Âu. Sự ra đời của hạt rosetta do Maria Barovier sáng tạo đã mở đường cho việc sản xuất hàng loạt và giao thương hạt thủy tinh, từ đó phá bỏ biên giới để thủy tinh chinh phục toàn thế giới.
Tuy nhiên, ngành công nghiệp này đã chịu nhiều tổn thất nghiêm trọng vào năm 1797, khi Doge Ludovico Manin trao lại quyền lực cho Napoleon. Napoleon lập tức bãi bỏ tất cả các hiệp hội tại Venice, bao gồm các thợ làm thủy tinh. Hiệp ước năm 1814 đã chuyển giao Venice từ Pháp sang tay Đế chế Habsburg, đánh dấu một thời kỳ khó khăn cho ngành thủy tinh Murano vốn từng rất thịnh vượng.

Nội các Đế chế Habsburg đã ban hành các luật lệ làm cho việc nhập khẩu nguyên liệu trở nên tốn kém, khiến cho đến năm 1820 chỉ còn năm lò nung thủy tinh hoạt động. Tuy nhiên, bước sang thế kỷ 19, cơn gió mới đã thổi vào Murano nhờ vào những nhân vật xuất chúng như Fratelli Toso và Antonio Salviati. Công nghệ làm thủy tinh millefiori, được phát triển bởi Domenico Bussolin, vẫn còn được ưa chuộng đến tận ngày nay.

Hiện nay, giới nghệ nhân Murano đang một lần nữa đối mặt với nguy cơ từ các dây chuyền sản xuất rẻ tiền tại các quốc gia khác cùng với chi phí nhiên liệu ngày càng tăng. Việc gia nhập Liên minh châu Âu đã khiến cho giá khí đốt giảm, tuy nhiên tác động của cuộc chiến tranh Ukraine đã khiến giá nguyên liệu sản xuất và chi phí vận hành tăng gấp năm lần.

NHỮNG THƯƠNG HIỆU THỦY TINH MURANO KIỆT XUẤT

Venini

Được thành lập vào năm 1921 bởi Paolo Venini và Giacomo Cappellin, Venini nhanh chóng khẳng định mình là một trong những nhà lãnh đạo hàng đầu trong ngành công nghiệp thủy tinh Murano. Công ty này nổi tiếng với cách tiếp cận đổi mới, kết hợp giữa kỹ thuật chế tác truyền thống và thiết kế hiện đại. Các bộ sưu tập của Venini sử dụng màu sắc táo bạo, đường nét tinh tế cùng với những kỹ thuật tiên tiến như “murrine” (gạch thủy tinh) và “incalmo” (phương pháp hàn gộp các loại thủy tinh nhiều màu sắc). Venini đã hợp tác với nhiều nhà thiết kế và nghệ nhân nổi tiếng, bao gồm Gio Ponti, Ettore Sottsass và Carlo Scarpa. Những tác phẩm của họ, từ bình hoa thanh lịch, điêu khắc cho tới các bộ đèn sang trọng, đều mang đến sự thể hiện xuất sắc của nghệ thuật thủy tinh Murano.

Barovier & Toso

Barovier & Toso là một trong những công ty thủy tinh Murano lâu đời nhất tại Italy, có lịch sử bắt đầu từ năm 1295. Họ nổi danh với khả năng kết hợp các kỹ thuật chế tác thủy tinh cổ điển với thiết kế hiện đại, tạo ra những sản phẩm vừa mang tính thiết yếu vừa phong cách. Đặc biệt, hãng cũng nắm giữ kỹ thuật “sommerso” nổi bật, trong đó các lớp thủy tinh màu được kết hợp để tạo ra hiệu ứng trong suốt tuyệt đẹp. Kỹ thuật này được thể hiện rõ nhất qua các mẫu đèn chùm lộng lẫy đang góp mặt tại những công trình xa hoa bậc nhất trên thế giới. Mỗi sản phẩm tại đây đều được chế tác thủ công bởi những nghệ nhân đã mài giũa tay nghề thổi tinh Murano qua nhiều thế hệ trong gia đình.

Seguso Vetri d’Arte

Được Antonio Seguso thành lập vào năm 1933, đây là thương hiệu hàng đầu trong việc tạo ra những tác phẩm thủy tinh sáng tạo và bắt mắt. Seguso Vetri d’Arte chuyên về đèn chiếu sáng, tác phẩm điêu khắc và đồ trang trí, tất cả đều phản ánh di sản và nghệ thuật phong phú của thủy tinh Murano. Điểm đặc trưng của họ chính là là kỹ thuật “filigrana”, bao gồm việc nhúng các sợi thủy tinh màu tinh xảo vào thủy tinh trong suốt để tạo ra các họa tiết phức tạp. Kỹ thuật này đòi hỏi kỹ năng và độ chính xác đặc biệt, khiến các sáng tạo của Seguso Vetri d’Arte được các nhà sưu tập và người yêu nghệ thuật vô cùng ưa chuộng.

Cenedese

Được thành lập vào năm 1946 bởi Gino Cenedese, Cenedese là công ty sản xuất thủy tinh Murano của Ý được yêu mến trên toàn thế giới nhờ những thiết kế táo bạo và giàu trí tưởng tượng. Dòng sản phẩm đặc trưng của Cenedese bao gồm đèn chiếu sáng, bình hoa, tác phẩm điêu khắc và đồ trang trí, tất cả đều được chế tác thủ công bởi những nghệ nhân lành nghề đã thành thạo các kỹ thuật phức tạp của nghề làm thủy tinh Murano. Một trong những bộ sưu tập mang tính biểu tượng nhất của Cenedese là loạt sản phẩm “Aquarium”, gồm các tác phẩm điêu khắc bằng thủy tinh được chế tác tỉ mỉ để mô tả cá và các sinh vật biển khác với độ chi tiết tuyệt đẹp, sau đó bao bọc trong lớp thủy tinh trong suốt.