LAILA
Khi Công Nghệ Nâng Tầm Nghệ Thuật Truyền Thống

Một trong những thành công lớn nhất của thế giới nghệ thuật biểu diễn trong thời kỳ đại dịch là sử dụng công nghệ một cách sáng tạo: các buổi biểu diễn ở rạp thu phóng, phát trực tuyến các buổi hòa nhạc được ghi sẵn và sử dụng thực tế ảo. Những sáng kiến này đã mở ra tương lai tươi sáng về việc công nghệ có thể mang lại những đột phá mới cho các thể loại nghệ thuật truyền thống như opera. Tham dự Liên hoan Nghệ thuật Hồng Kông (HKAF) kỷ niệm 50 năm, Laila – một vở opera tương tác không có ca sĩ và dàn nhạc diễn trực tiếp đã ngay lập tức thu hút sự chú ý của giới mộ điệu khi kết hợp AI và VR cho buổi biểu diễn.

V

ở nhạc kịch diễn ra dưới một mái vòm cao 5m, rộng 8m trong Bảo tàng Hàng Hải. Các vị khách sẽ được mời ghi lại giọng hát của họ trước khi bước vào không gian tràn ngập màu sắc vũ trụ với hàng loạt mô hình được thay đổi liên tục. Bằng cách sử dụng trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo, lập bản đồ chiếu video, âm thanh không gian 360 độ và theo dõi chuyển động trong thời gian thực, Laila trao cho khán giả quyền tự quyết định tâm trạng và diễn biến của vở opera, khiến cho trải nghiệm của mỗi người xem là độc nhất vô nhị.

Laila là sản phẩm trí tuệ của Opera Beyond – một cuộc thi được tổ chức bởi Nhà hát Opera và Ballet Quốc gia Phần Lan với sự kết hợp giữa nghệ thuật biểu diễn và công nghệ. Vở nhạc kịch ban đầu được tổ chức tại Phần Lan vào tháng 8 năm 2020. Trong một video chiếu tại buổi họp báo ra mắt HKAF, Esa-Pekka Salonen – chỉ huy dàn nhạc sản xuất và nhà soạn nhạc kiêm giám đốc âm nhạc của San Francisco Symphony, cho biết: “Từ cuộc trò chuyện vài năm trước với giám đốc nghệ thuật của Nhà hát Opera và Ballet Quốc gia Phần Lan, tôi đã muốn làm điều gì đó mới mẻ cho opera. Ý tưởng ban đầu là sử dụng công nghệ để khiến một vở opera truyền thống trở thành một loại hình nghệ thuật sáng tạo và đặc sắc hơn”.

Nhà soạn nhạc Phần Lan được biết đến với việc sử dụng các phương pháp sáng tạo để định nghĩa lại âm nhạc cổ điển trong thế kỷ 21, điển hình phải kể đến như Re-Rite – một buổi biểu diễn kỹ thuật số năm 2009 dựa trên vở ballet The Rite of Spring của Stravinsky. Với Laila, anh muốn trao quyền kiểm soát của nhạc trưởng hoặc ca sĩ chính cho khán giả, đồng thời thử thách các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống. Nhà viết kịch Paula Vesala – người mà Esa- Pekka Salonen đã gặp từ khi cả hai còn là sinh viên ở Los Angeles cũng góp mặt trong dự án này, cùng với nhà thiết kế âm thanh Tuomas Norvio và nhóm nghệ thuật Ekho Collective.

Sau khi công chiếu, Laila đã giành được Giải thưởng Kỹ thuật số Fedora năm 2020 – một cuộc thi opera và múa ba lê quốc tế. “Những người đã quen với nghệ thuật nhập vai thực sự hào hứng với vở opera mới này,” Vesala chia sẻ. “Đối với những người thích nhạc kịch truyền thống, họ không phân tích quá nhiều, vì vậy họ chỉ thưởng thức âm nhạc và hình ảnh, đó là một cách hoàn hảo để trải nghiệm mọi thứ”. Vesala cho rằng việc sử dụng công nghệ mới đã trở nên phổ biến trong các thể loại đương đại nhưng không phải opera, đó là lý do tại sao cô tin rằng Laila có tiềm năng khơi dậy một xu hướng đánh giá cao cho nghệ thuật biểu diễn mới.

Một phiên bản đơn giản hơn trong quy trình sản xuất – Beyond the Firmament đang được lưu diễn quanh các trường học địa phương ở Hồng Kông để khuyến khích học sinh quan tâm đến thể loại nghệ thuật thường bị coi là lỗi thời. Lấy cảm hứng từ Beyond Opera, HKAF cũng tổ chức một cuộc thi để sinh viên trung học và đại học địa phương có thể gửi đề xuất cho các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt. Sáu đội chiến thắng sẽ được cùng các nghệ sĩ địa phương hiện thực hóa ý tưởng của họ và trưng bày tác phẩm gần Laila.