PANAMA HAT
Những Sợi Rơm Dệt Nên Niềm Tự Hào

Nếu là một quý ông lịch lãm thì không thể nào thiếu chiếc mũ quyền lực Panama. Chiếc mũ trắng nổi tiếng với dải ruy băng màu đen đặc trưng, được làm bằng rơm rất mỏng từ cây cọ toquilla mọc ở vùng ven biển nhiệt đới của Ecuador dường như làm tăng lên uy quyền của vị chủ nhân khi mang nó cho những sự kiện ngoài trời hay hội họp. Là một quốc phẩm đặc biệt mang sứ điệp quan trọng của quốc gia Ecuador. Mũ Panama được UNESCO công nhận là một nền văn hóa khi tháng 12 năm 2012, phương pháp dệt mũ rơm toquilla truyền thống của Ecuador đã được ghi vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại của UNESCO.

LỊCH SỬ HUY HOÀNG QUA NHỮNG SỢI RƠM

Panama Hat trong nhiều năm đã trở thành một phụ kiện thời trang thanh lịch và trường tồn với thời gian, được mang bởi nhiều nhân vật uy quyền và nổi tiếng từ hoàng gia, tổng thống, diễn viên điện ảnh và những nhạc sĩ lãng tử vượt thời gian. Tuy nhiên, cái tên được quốc tế biết đến hoàn toàn bỏ qua quê hương ban đầu của chiếc mũ Panama: Ecuador. Sau đó, một câu hỏi thường được đặt ra là tại sao “El Sombrero de Paja Toquilla” (như cách gọi của người Ecuador về chiếc mũ) lại được đặt tên là “chiếc mũ Panama”. Đó là một câu chuyện thú vị.

Trong hàng nghìn năm, các nền văn hóa tiền Inca ở khu vực mà ngày nay được gọi là Ecuador đã thực hành nghệ thuật dệt ‘paja toquilla’, rơm của cây cọ toquilla. Từ vật liệu này, họ dệt những chiếc mũ đội đầu dài, tuy nhiên, chúng không có hình dạng giống với chiếc mũ Panama hiện nay.

Những ‘người chinh phục – Conquestador’ Tây Ban Nha đã chinh phục Đế chế Inca hùng mạnh một thời vào đầu thế kỷ XVI mà không gặp nhiều sự kháng cự. Năm 1534, vua Inca Atahualpa bị bắt và sau đó bị giết. Atahualpa sinh ra ở Tomebamba, thành phố Cuenca ngày nay. Thành phố đó tình cờ là trung tâm sản xuất mũ của Panama ngày nay.

Người Tây Ban Nha đã bị ấn tượng bởi kiểu dệt tinh xảo mà người da đỏ ở các vùng lãnh thổ bị chinh phục sử dụng làm mũ đội đầu của họ. Thậm chí, họ còn tưởng những chiếc mũ được làm từ da dơi, bởi cấu tạo vô cùng chi tiết. Tuy nhiên, phải mất khoảng ba trăm năm trước khi kỹ thuật dệt đặc biệt này được biết đến trên toàn thế giới.

CÁCH DỆT MŨ PANAMA TRUYỀN THỐNG

Việc dệt mũ Panama hoàn toàn thủ công. Nó bắt đầu với nút ban đầu đặc trưng trên đỉnh mũ, được gọi là “plantilla”, chỉ sử dụng một vài mẩu rơm và sau đó thêm nhiều hơn nữa cho đến khi đạt kích thước đường kính từ 2 đến 4 inch (5 đến 10 cm). Bước tiếp theo là dệt phần trên cùng của mũ, được gọi là “copa”, sử dụng một khối gỗ tròn để hướng dẫn quá trình dệt cho đến khi chạm đến phần thấp nhất của mũ, được gọi là “falda” – hay váy trong tiếng Anh. Quá trình tiếp theo được gọi là “làm lại” – kết thúc. Nó sử dụng một kiểu dệt đặc biệt, để lại những sợi rơm dài nhô ra ở mép mũ.

Việc dệt được thực hiện bởi các nghệ nhân ở vùng nông thôn, nơi làm việc thông thường là nhà của họ. Hoạt động này được giới thiệu trong cuộc sống hàng ngày của các nghệ nhân và được đưa vào cuộc sống của những người tạo ra nó. Nó không chỉ là một phương tiện để kiếm thu nhập, trong hầu hết các trường hợp, nó là di sản lâu đời của gia đình, truyền thống phổ biến, một phần cuộc sống của họ.

Mũ Panama bắt đầu với việc dệt nhưng trải qua nhiều công đoạn sau đó. Quá trình này bắt đầu với việc buộc các cạnh để ngăn mũ không bị bung ra và các sợi thừa được cắt bớt, sau đó là giặt và nhuộm mũ. Sau đó, quy trình tiếp tục với công đoạn “làm phân trộn”: trả lại hình dạng ban đầu cho chiếc mũ sau khi giặt. Cuối cùng là giai đoạn đúc và trang trí, trong đó sự sáng tạo và thiết kế được bổ sung bởi sự khéo léo thủ công để thiết kế những chiếc mũ độc quyền đã trở thành niềm tự hào của Ecuador.

Vào thế kỷ 19, các doanh nhân bắt đầu xuất khẩu mũ từ Ecuador. Vào thời điểm đó, mũ rơm toquilla được sản xuất độc quyền ở vùng ven biển của Cộng hòa Ecuador mới độc lập. Đặc biệt, thị trấn Montecristi ở tỉnh Manabi đã nổi tiếng với những chiếc mũ chất lượng cao. Việc xuất khẩu mũ phát triển mạnh mẽ vào thế kỷ 19. Vào năm 1836, người dân từ thành phố Cuenca ở tỉnh Azuay phía nam Andes bắt đầu cạnh tranh với những người thợ dệt mũ ở vùng ven biển. Hội đồng thành phố muốn thúc đẩy nền kinh tế địa phương và thành lập một nhà máy sản xuất mũ địa phương. Trong những năm tiếp theo, Cuenca tự khẳng định mình là trung tâm quốc tế của ngành công nghiệp mũ Panama.

Từ giữa thế kỷ 19, việc sản xuất mũ tăng vọt. Trong khi đó, tại quốc gia Panama ở Trung Mỹ, cách Ecuador 1.000 km về phía bắc, việc xây dựng một con kênh đã bắt đầu để nối liền Đại Tây Dương và Thái Bình Dương.

Các điều kiện mà các công nhân phải đào Kênh đào Panama rất khó khăn. Trời nóng ẩm và mặt trời là kẻ thù tồi tệ nhất của họ. Những chiếc mũ không thể thiếu đối với những người lao động Mỹ, những người đã mua những chiếc mũ rơm do Ecuador sản xuất từ chợ địa phương. Khi quay trở lại Mỹ, họ đã mang những chiếc mũ về và cái tên “Mũ Panama” huyền thoại đã ra đời.

Cái tên ‘mũ Panama’ và bản thân sản phẩm này đã được biết đến trên toàn thế giới khi những người nổi tiếng bắt đầu đội chúng.

Tổng thống Hoa Kỳ Theodore Roosevelt đã đội một chiếc mũ Panama trong chuyến thăm công trường xây dựng Kênh đào Panama vào năm 1906. Một bức ảnh của Roosevelt đội chiếc mũ Panama thậm chí còn xuất hiện trên tờ New York Times.

Trong những thập kỷ sau đó, nhiều nhân vật nổi tiếng như Vua Edward, Winston Churchill và Ernest Hemingway đã đội mũ. “Mũ Panama” nhanh chóng trở thành cái tên mà mọi người trên thế giới gọi chiếc mũ này. Tất cả các nơi trên thế giới, đó là ngoại trừ ở Ecuador. Tự hào như vậy, đối với người dân Ecuador, tên của chiếc mũ vẫn là ‘Sombreros the Paja Toquilla’.

Ngày nay, chiếc mũ Panama đang trải qua một sự hồi sinh. Với nhiều hình thức khác nhau, chiếc mũ có thể được nhìn thấy trên đường phố, bãi biển, câu lạc bộ hay bất cứ nơi đâu. Ngoài ra, nhiều ngôi sao Hollywood, như Sean Connery, Tom Cruise, Cameron Diaz và Emma Watson, đã được phát hiện với ‘Panama’s. Dù rất nhiều mũ Panama làm bằng giấy giả được bày bán trên thị trường nhưng rất nhiều người ghi nhận và đánh giá cao chất lượng cũng như vẻ đẹp của chiếc mũ Panama độc nhất vô nhị đến từ Ecuador.

NHỮNG THƯƠNG HIỆU NỔI TIẾNG THẾ GIỚI CHO DÒNG MŨ PANAMA HUYỀN THOẠI

Sau những thăng trầm, giờ đây chiếc mũ huyền thoại tự hào trên vị trí độc tôn trong thế giới thời trang. Những thương hiệu như Borsalino đến từ Ý, Christys, Lock & Co., Borges & Scot đến từ Anh hay Brent Black đến từ Mỹ.