WILL CHINESE CARMAKERS TAKE OVER THE WORLD?
Tương Lai Rộng Mở Của Ngành Công Nghiệp Ô Tô Trung Quốc

Khi ngành công nghiệp ô tô toàn cầu hối hả ‘lăn bánh’ vào lộ trình điện khí hóa, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc có cơ hội chứng tỏ khả năng bứt tốc đáng gờm để chiếm giữ ngôi vị dẫn đầu. Thực tế đó gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh các thương hiệu lâu đời và danh giá đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc cùng các cường quốc phương Tây phải cân nhắc kỹ càng trong kế hoạch hướng đến tương lai.

C

òn nhớ, một đoạn video ghi lại cảnh Elon Musk, người sáng lập Tesla, cười khúc khích khi coi BYD là đối thủ cạnh tranh yếu kém trong một cuộc phỏng vấn trên Bloomberg TV năm 2011, đã được lan truyền chóng mặt. “Bạn đã nhìn thấy xe của họ chưa?”, vị tỷ phú giàu nhất thế giới hỏi người dẫn chương trình với cách diễn giải đầy khoa trương. Trong nỗ lực đáp trả mạnh mẽ, nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sáng lập bởi tỷ phú Wang Chuanfu xuất sắc soán ngôi Tesla để trở thành nhà sản xuất ô tô điện nổi tiếng nhất thế giới vào tháng 12 năm 2023. “Thế, ông đã nhìn thấy mẫu Seal của họ chưa?”, có lẽ là điều mà nhiều người muốn hỏi Musk ngày hôm nay. BYD Seal, được giới thiệu vào giữa năm 2022, có kiểu dáng đẹp và thể thao, không hề lạc lõng khi đậu cạnh những chiếc Porsche. Không có gì đáng ngạc nhiên khi chiếc xe tiếp tục giành iF Design Award – một trong những giải thưởng thiết kế danh giá nhất thế giới – vào năm 2023.

Trong khi BYD có thể đột nhiên xuất hiện ở khắp mọi nơi cùng một lúc, thì trên thực tế, công ty có trụ sở tại Thâm Quyến đã hoàn thiện sản phẩm và chiến lược trong gần hai thập kỷ kể từ khi chiếc xe điện hybrid đầu tiên lăn bánh khỏi dây chuyền sản xuất. Trong số các cột mốc quan trọng trong câu chuyện thành công đáng kinh ngạc của thương hiệu chính là việc mời nhà thiết kế người Đức Wolfgang Egger, người có thành tích xuất sắc trong thời gian làm việc tại Audi, Alfa Romeo và Lamborghini đảm nhiệm trọng trách giám đốc thiết kế, và lôi kéo tài tử nổi tiếng Hollywood Leonardo DiCaprio làm đại sứ thương hiệu vào năm 2016. Doanh nghiệp đồng thời tập trung cải tiến hình ảnh vào năm 2022, đổi tên thương hiệu từ nhận diện thương hiệu ban đầu “Build Your Dreams” thành “BYD” ngắn gọn, phổ quát và dễ nhận biết hơn, cùng năm Seal ra đời.

BYD cũng đã thu hút sự chú ý của một tỷ phú khác, Warren Buffett, khi công ty do ông sở hữu, Berkshire Hathaway, không ngần ngại bơm 230 triệu USD (334,5 triệu USD) để mua gần 10% cổ phần vào năm 2008. Giờ đây, thành công của BYD không chỉ là bài học về sự khiêm tốn cho Musk mà còn cho cả phương Tây: “Đừng bao giờ đánh giá thấp kẻ yếu thế khao khát thống trị thế giới”.

SỨC TĂNG TRƯỞNG MẠNH MẼ CỦA NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ô TÔ TRUNG QUỐC

Trong nhiều thập kỷ, ẩn ý trong nhãn “Made in China” là khái niệm về chất lượng sản phẩm thấp được biện minh bằng giá thấp. Tuy nhiên, tất cả những điều đó đang dần thay đổi, điển hình là trong lĩnh vực ô tô. Thực tế là ngành công nghiệp này đang ở thời điểm chuyển biến khi thế giới chuyển từ ô tô động cơ đốt trong (ICE) sang xe điện (EV) trong nỗ lực cứu hành tinh khỏi nguy cơ diệt vong khi cuộc khủng hoảng khí hậu gia tăng rõ ràng đã có lợi cho các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc.

Thay vì đuổi kịp sự thống trị của phương Tây trong lĩnh vực sản xuất động cơ, giờ đây họ đang tận dụng các cơ hội do lĩnh vực xe điện mới mang lại và tập trung mô hình kinh doanh ưu tiên chỉ sản xuất xe điện với công nghệ mới hào nhoáng. Nhờ đó, họ không chỉ đặt ra các tiêu chuẩn mới về sản xuất và định giá xe điện, mà còn có thể tung ra các mẫu xe mới trong thời gian nhanh kỷ lục.

BYD dường như đã giải mã hoàn toàn quy tắc sản xuất xe điện giá rẻ. Và, họ không phải là duy nhất. Bởi lẽ, Ora và Omoda cũng chứng tỏ khả năng có thể khi góp mặt tại Singapore Motor Show hồi đầu năm. Theo nhiều thông tin, Zeekr – thuộc sở hữu của gã khổng lồ ngành ô tô Trung Quốc Geely – cũng sớm lăn bánh vào đường đua thú vị. Được thúc đẩy bởi các khoản trợ cấp từ chính phủ và nguồn vốn đầu tư mạo hiểm, chắc chắn không thiếu các công ty khởi nghiệp Trung Quốc thâm nhập thị trường một cách nhanh chóng và dữ dội, từ Nio, XPeng (hoặc Xiaopeng) và Leapmotor cho đến các thương hiệu thuộc sở hữu của BYD là Denza (một liên doanh với Mercedes- Benz) và Fangzhenbao (trông giống như đối thủ của Land Rover), đến Yangwang – thương hiệu hạng sang có giá trên 1 triệu nhân dân tệ, gây chú ý mạnh mẽ với siêu xe điện U9.

Ngay cả Xiaomi, nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ năm của Trung Quốc, cũng đang tham gia vào cuộc chơi xe điện. Cuối năm ngoái, công ty tiết lộ chiếc xe điện đầu tiên, SU7 (viết tắt của “Speed Ultra”), được cho là được trang bị một “siêu động cơ điện” có khả năng tăng tốc nhanh hơn xe Tesla và xe điện Porsche khi nó chính thức trình diện vào cuối năm nay. Theo Giám đốc Điều hành Lei Jun, công ty sẽ đầu tư hàng tỷ USD để phát triển bộ phận ô tô trong thập kỷ tới, hướng tới mục tiêu trở thành một trong 5 nhà sản xuất ô tô hàng đầu thế giới trong 15 đến 20 năm tới, thậm chí trước khi giao chiếc xe Xiaomi đầu tiên tới tay khách hàng. Giống như BYD Seal, SU7 là một ví dụ khác về hình thức thiết kế của xe điện Trung Quốc ngày nay. Nhìn lướt qua những mẫu xe được hỗ trợ bởi AI này, giới mộ điệu có thể dễ dàng hiểu tại sao Musk phải giảm giá Tesla tới 20% tại Singapore cùng các thị trường khác.

“Có rất nhiều người nghĩ rằng 10 công ty ô tô hàng đầu sẽ là Tesla, tiếp theo là 9 công ty ô tô Trung Quốc. Tôi nghĩ họ có thể không sai”, Musk nhấn mạnh tại Hội nghị thượng đỉnh DealBook của thời báo New York Times vào tháng 11 năm ngoái, một tháng trước khi BYD giành lấy ngôi vương chiếm ngự bởi Tesla. Theo báo cáo của CNBC, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản để trở thành quốc gia xuất khẩu ô tô hàng đầu thế giới, với hơn 5 triệu chiếc xuất khẩu vào năm 2023, từ vị trí thứ sáu lên vị trí dẫn đầu chỉ sau ba năm. Các thương hiệu Trung Quốc hiện chiếm một nửa số xe điện bán trên toàn cầu, trong đó Nio, XPeng và BYD đã xuất hiện ở châu Âu. Trên thực tế, hãng Tesla đang trong quá trình xây dựng một nhà máy ở Hungary để sản xuất xe điện và xe hybrid cho thị trường châu Âu. Các nhà phân tích dự đoán rằng nhiều nhà sản xuất ô tô phương Tây có thể mất tới 1/4 thị phần do sự gia tăng ngày càng mạnh mẽ của xe điện Trung Quốc có giá thành rẻ hơn.

THỬ THÁCH CÂN BẰNG SỨC MẠNH TRUYỀN THỐNG

Sự trỗi dậy đáng chú ý của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc khiến người trong ngành đặt ra câu hỏi: “Điều này sẽ đẩy những người chơi lâu đời về đâu?” Điện khí hóa đã dân chủ hóa ngành công nghiệp ô tô toàn cầu, vì vậy các mẫu ô tô mới không còn được tiếp thị dựa trên công suất động cơ. Vấn đề không còn là bạn có thể tăng tốc nhanh đến mức nào. Một số xe điện tầm trung thậm chí có thể tăng tốc từ vị trí đứng yên lên 100km/h trong ba giây hoặc ít hơn, tương đương với một chiếc xe thể thao Ferrari, Lamborghini hoặc Maserati nhưng với mức giá chỉ bằng một phần nhỏ.

Làm thế nào thực tế đáng kinh ngạc này xảy ra khi không có hoạt động quay xi-lanh (càng nhiều xi-lanh, xe càng nhanh và đắt tiền) trong động cơ đốt trong để khiến ô tô chuyển động? Thay vào đó, xe điện tận hưởng mô-men xoắn tức thời do động cơ điện cung cấp. Và, Trung Quốc đã dẫn đầu thế giới về công nghệ pin với 60% thị phần toàn cầu. Theo công ty tư vấn Benchmark Mineral Intelligence London, Trung Quốc hiện có công suất sản xuất pin ô tô điện gấp 14 lần Mỹ. Nhà cung cấp pin hàng đầu, Contemporary Amperex Technology Company Limited (CATL), nắm giữ 37% thị phần toàn cầu với giá trị vốn hóa thị trường gần 240 tỷ USD. Họ cũng cung cấp pin cho hầu hết các nhà sản xuất ô tô trên thế giới, bao gồm cả BMW cùng Volkswagen.

Việc hưởng lợi từ mức độ tích hợp theo chiều dọc cao khiến BYD trở nên vô song trong không gian của mình. Ban đầu, doanh nghiệp chuyên sản xuất pin trước khi được tỷ phú Wang người nhận ra rằng việc phát triển công ty thành nhà sản xuất xe điện sẽ mang lại cho công ty Trung Quốc cơ hội kinh doanh tốt nhất để cạnh tranh trên trường thế giới, mua lại vào năm 2003. BYD cũng sở hữu quyền truy cập vào các nguồn tài nguyên như mỏ lithium, vốn cần thiết để sản xuất pin lithium-ion cung cấp năng lượng cho xe điện. Và, ngay cả Tesla hiện cũng sử dụng pin Blade sạc nhanh hơn của BYD trong các mẫu Model Y của mình.

CUỘC ĐUA DÀNH RIÊNG NGƯỜI CÓ SỨC BỀN DẺO DAI

Những năm sắp tới sẽ chứng tỏ tầm quan trọng đối với khả năng tồn tại trong tương lai của các nhà sản xuất ô tô châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc. Khi một chiếc xe điện mới của Trung Quốc có thể chạy nhanh như một chiếc xe thể thao của Ý, làm thế nào các hãng sản xuất ô tô trên thế giới có thể tồn tại? Nhiều thương hiệu đã mất đi lợi thế cạnh tranh của mình và sự thống trị trước đây đang nhanh chóng mờ nhạt. Tờ Financial Times đưa tin rằng đây là “vài năm tàn khốc” đối với ngành công nghiệp ô tô Đức, ngành công nghiệp ô tô lớn nhất châu Âu, với mạng lưới các nhà cung cấp tiếp tục “mất thị phần vào tay các đối thủ Trung Quốc”.

Liên minh châu Âu (EU) lưu ý rằng các công ty Trung Quốc đã bắt đầu mở rộng mạnh mẽ thị trường, chiếm 8% doanh số bán xe điện ở châu Âu vào năm ngoái và con số này dự kiến sẽ tăng lên 15% vào năm 2025. Song song đó, doanh nghiệp đến từ đại lục cũng được cho là đang hạ giá thị trường lên tới 20%. Điều này đã khiến Ủy ban châu Âu, cơ quan điều hành EU, mở một cuộc điều tra để xem xét rằng liệu các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có được hưởng lợi từ trợ cấp của chính phủ theo cách vi phạm các quy tắc thương mại hay không.

Một phản ứng có thể xảy ra là các thị trường châu Âu cùng khu vực khác sẽ chống trả bằng chuỗi chính sách bảo hộ như thuế quan cao hơn để ngăn các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc này thống trị thế giới. Musk phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh DealBook 2023 của thời báo New York: “Nếu không có rào cản thương mại nào được thiết lập, họ sẽ phá hủy hầu hết các công ty khác trên thế giới”. Nhưng, chủ nghĩa bảo hộ sẽ chỉ đi xa đến thế. Và về lâu dài, nó không có ý nghĩa gì trong việc cải thiện bối cảnh ô tô.

Bạn có nhớ khi các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản bắt đầu xâm nhập thị trường Mỹ vào những năm 1970 không? Đó chính xác là cảm giác này. Các thương hiệu như Toyota, Honda và Lexus phải mất nửa thế kỷ mới đạt được vị trí dẫn đầu thị trường, mở đường cho các thương hiệu xe hơi Hàn Quốc trên con đường này. Nhiều chuyên gia dự đoán các thương hiệu Trung Quốc vừa đề cập trên đây không mất một nửa thời gian vượt qua các rào cản pháp lý và làm tê liệt các rào cản thương mại, để chinh phục thành công tương tự.

Khi khả năng chi trả là trở ngại chính cho nỗ lực phát triển xe điện, cách rõ ràng nhất để thu hút người tiêu dùng tò mò về xe điện là đưa ra các sản phẩm giá thấp hơn. Định hướng này đặt ra một thách thức lớn lao, vì việc chế tạo và mua sắm động cơ điện đắt hơn nhiều so với việc sản xuất động cơ đốt trong, khiến nhiều hãng ô tô thế giới đã dành nhiều thập kỷ hoàn thiện.

Musk từng chia sẻ rằng một chiếc Tesla giá khởi điểm trị giá 25.000 USD có thể ra mắt ngay sau năm 2025. Tuy nhiên, trong thời gian chờ đợi, các thương hiệu Nhật Bản và Hàn Quốc có lẽ là những đối thủ tốt nhất để đối đầu với xe điện Trung Quốc. Nissan Leaf và Hyundai Ioniq 5 đưa ra những đề xuất hấp dẫn trong phân khúc thị trường đại chúng. Trong đó, Ioniq 5 lắp ráp tại Singapore, đã giành danh “Straits Times Car of the Year 2023” cùng với loạt giải thưởng toàn cầu khác.

Nhưng, Toyota ở đâu trong cuộc chơi này? Dẫu rằng đã tạo ra sản phẩm hybrid sản xuất hàng loạt đầu tiên trên thế giới với chiếc Prius nổi tiếng gần 30 năm trước, nhưng nhà sản xuất ô tô Nhật Bản nổi tiếng chậm chạp trong việc tung ra dòng sản phẩm xe điện đáng gờm, với duy nhất mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện hiện có mặt trên thị trường gắn với tên bZ4X. Tuy nhiên, điều này sẽ sớm thay đổi vì năm ngoái, doanh nghiệp đã vạch ra lộ trình công nghệ mới đầy tham vọng, tập trung vào sản xuất pin thể rắn. Chúng hứa hẹn mật độ năng lượng cao cùng thời gian sạc ngắn hơn so với pin lithium-ion được tin dùng rộng rãi.

Trong khi đó, Honda cũng đang tạo nên làn sóng với khoản đầu tư mới trị giá 40 tỷ USD tăng cường cho lĩnh vực xe điện. Động thái này tạo cơ hội để 30 chiếc Honda EV mới có mặt trên toàn cầu đúng như dự kiến vào năm 2030, đồng thời hãng xe Nhật có kế hoạch chỉ bán các loại xe không phát thải tại các thị trường lớn vào năm 2040. Honda có thể đến ‘bữa tiệc’ muộn một chút, nhưng những chiếc Honda 0 Series mới công bố tại Triển lãm Điện tử Tiêu dùng 2024 (CES) ở Las Vegas diễn ra hồi tháng 1 có thể khiến người tiêu dùng lúng túng vì không biết rõ mình tìm kiếm một thứ gì đó vô hình độc đáo, thứ gì đó cực kỳ thú vị và thứ gì đó có sức hấp dẫn về mặt cảm xúc để biện minh cho mức giá cao hơn gắn với chiếc xe điện. Đối với những người mới bắt đầu, mẫu Saloon mang phong cách tương lai gợi lên nét thẩm mỹ tân thời của bộ phim khoa học viễn tưởng đình đám Tron. Bổ sung cho hệ thống ánh sáng neon là buồng lái kỹ thuật số tối giản với vô lăng kiểu yoke khi cửa cánh chim ưng hướng lên trên. Cỗ xe kỳ lạ và tuyệt vời này dự kiến được đưa vào sản xuất vào năm 2026.

TÁI THIẾT LẬP VỊ TRÍ DẪN ĐẦU THẾ GIỚI

Khi các thương hiệu dành cho thị trường đại chúng tiếp tục đẩy mạnh cuộc chơi trong thế giới lấy xe điện làm trung tâm mới, chuỗi quy tắc tương tác do đó đã thay đổi đối với những người chơi ở tầm xa xỉ và lâu đời. Chỉ điện khí hóa các dòng sản phẩm hiện cũng như chỉ cạnh tranh dựa trên uy tín cùng tài sản thương hiệu thì vẫn chưa đủ để đảm bảo tương lai. Thay vào đó, đổi mới sản phẩm trở thành chìa khóa sống còn.

Những nhà sản xuất ô tô chiến thắng trong cuộc cách mạng xanh sẽ là người suy nghĩ thấu đáo về khái niệm một chiếc ô tô. Về vấn đề này, họ sẽ cần phải hình dung lại không chỉ chiếc xe trong tương lai trông như thế nào mà còn cả tương lai của việc lái xe. Có lẽ, họ có thể noi gương những gì Audi đã thử nghiệm với loạt xe Sphere concept. Kể từ năm 2021, hãng xe Đức đã bắt đầu thể hiện tầm nhìn tương lai với 4 thiết kế xe hơi mang tính đột phá, định vị thương hiệu như một bậc thầy cải tiến.

Từ Skysphere roadster và Grandsphere sedan cho đến SUV Urbansphere cùng chiếc coupé sang trọng Activesphere linh hoạt biến thành xe bán tải sẵn sàng cho chuyến phiêu lưu ngoài trời tuyệt vời, những cải tiến tiên phong này thách thức thực tế hiện tại bằng yếu tố bất ngờ đồng thời minh họa những gì có thể xảy ra bên trong và vượt ra ngoài giới hạn của nội thất ô tô. Nhắm mắt lại, bạn hãy tưởng tượng một cabin giống như quầy lounge gợi nhớ đến chuyến du lịch hàng không sang trọng trang bị ghế ngả lưng, vô lăng dễ dàng thu gọn khi muốn thư giãn, hoặc không gian gian tích hợp khả năng thực tế tăng cường tiên tiến. Mặc dù những chiếc xe concept này có thể chưa được bán trên thị trường nhưng đó không phải là phỏng đoán thuần túy. Bởi lẽ, Audi đã xác nhận rằng họ sẽ tung ra một phiên bản chạy hoàn toàn bằng điện dựa trên Grandsphere concept vào năm 2025.

Nhiều người đam mê xe hơi toàn cầu có thể sẽ không đủ khả năng mua một mẫu Audi Sphere hiện đại khi nó xuất hiện vào năm tới. Và vì vậy, đối với đại chúng, một chiếc xe điện chuyển đổi số Trung Quốc được thiết kế đẹp mắt mà họ chưa từng nghe đến trở thành sự thay thế đủ hấp dẫn. Mọi chuyện đã sắp kết thúc trong trật tự thế giới mới này, và nếu các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc do BYD dẫn đầu trên thực tế thành công trong nỗ lực thống trị thế giới, thì vị trí người giàu nhất thế giới mà Elon Musk đang nắm giữ chắc chắn bị lung lay.